JA-Wall

Κρατούσα σημειώσεις για ένα μάθημά μου σχετικά με την κατασκευή των χαρακτήρων στη μυθοπλασία. Οι παραδοσιακές διακρίσεις, σφαιρικοί, επίπεδοι, στατικοί κι εξελισσόμενοι, οι ρόλοι και οι λειτουργίες τους, από τον Propp μέχρι τις σύγχρονες τυπολογικές κατηγοριοποιήσεις, οι τρόποι άμεσης κι έμμεσης διαγραφής τους, οι άξονες της πολυπλοκότητας, της ανάπτυξης και της εσωτερικής ζωής, κ.ο.κ. Σκεφτόμουν, ωστόσο, ότι γράφοντες κι αναγνώστες αποδίδουμε μάλλον δυσανάλογη, περιοριστικά μεγάλη σημασία στο τι παρουσιάζεται στην αφήγηση να «έχει» ο τάδε ή ο δείνα χαρακτήρας. Φυσιογνωμικά στοιχεία, ιδιότητες, συνήθειες, σχέσεις, φίλους, δουλειά, χόμπι, προσωπικά αντικείμενα κ.λπ. Δεν συνεκτιμούμε στη διαγραφή, ή τουλάχιστον όχι στον βαθμό που αρμόζει, το τι «δεν έχει»: τι δεν κατόρθωσε ποτέ να αποκτήσει· τι έχασε πριν ακόμη αξιώσει αφηγηματική υπόσταση. Τις αποτυχίες του, τους έρωτες που δεν βίωσε, τα ταξίδια που δεν έκανε, τις λέξεις που δεν πρόφερε, τις πράξεις που δεν τόλμησε να κάνει. Εξάλλου, αυτά κυρίως πυροδοτούν την επιθυμία, που με τη σειρά της ενεργοποιεί την πλοκή και καθιστά ενδιαφέρουσα την ανάγνωση. Και σ’ αυτή τους τη διάσταση οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες μοιάζουν πολύ με τους πραγματικούς ανθρώπους. Συνήθως τη σκιά των ελλείψεών μας περιφέρουμε στον κόσμο. Τη δυνητικότητά μας προβάλλουμε στους άλλους. Τα κενά μας επιχειρούμε διακαώς να συμπληρώσουμε ή να αποκρύψουμε· τις καθημερινές μας απώλειες απελπισμένα να διαχειριστούμε. Ίσως τελικά οριζόμαστε με την ίδια βαρύτητα, ενδο- και εξωκειμενικά, από την απουσία μας.

ΣΚ, 18/11/20